Κεραίες κινητής τηλεφωνίας:Αλήθεια και Μύθος (βίντεο)

Η αλματώδης ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών και η διάδοση της χρήσης κινητής τηλεφωνίας είχε ως συνέπεια την εγκατάσταση μεγάλου αριθμού σταθμών βάσης κινητής τηλεφωνίας (κεραιών) σε όλες της περιοχές της Ελλάδας. Η τοποθέτηση κεραιών, κυρίως πάνω σε δώματα και ταράτσες πολυκατοικιών, αλλά και σε περιοχές που γειτνιάζουν με σχολεία, νοσοκομεία, πάρκα και άλλους χώρους συνάθροισης του κοινού, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τους πολίτες.

Για να έχουμε την δυνατότητα χρήσης του κινητού τηλεφώνου είναι απαραίτητη η ύπαρξη ενός τουλάχιστον ασύρματου δικτύου κινητής τηλεφωνίας. Τα δίκτυα αυτά χρησιμοποιούν σταθμούς βάσης (κεραίες κινητής τηλεφωνίας) για να καλύψουν με ηλεκτρομαγνητικό σήμα τους χώρους όπου βρισκόμαστε. Όταν χρησιμοποιούμε το κινητό μας τηλέφωνο για να επικοινωνήσουμε, αυτό στέλνει και λαμβάνει ηλεκτρομαγνητικά σήματα προς και από έναν σταθμό βάσης, ο οποίος στη συνέχεια επικοινωνεί ενσύρματα ή ασύρματα με κάποια κέντρα αναδιανέμοντας την πληροφορία, ώστε να μπορούμε να επικοινωνούμε με αυτούς που θέλουμε.

Το κινητό μας τηλέφωνο για να λειτουργήσει είναι απαραίτητο να συνδεθεί με έναν σταθμό βάσης κινητής τηλεφωνίας. Κάθε σταθμός βάσης που λειτουργεί σε αστική περιοχή είναι μικρής ισχύος και εξυπηρετεί μια συγκεκριμένη περιοχή και έναν συγκεκριμένο αριθμό κινητών τηλεφώνων. Ένα πυκνό δίκτυο σταθμών βάσης κινητής τηλεφωνίας καθιστά πιο εύκολη την επικοινωνία μέσω κινητών τηλεφώνων και μειώνει την ατομική έκθεση των χρηστών σε ακτινοβολία από τα κινητά τηλέφωνα. Εάν αντί για πολλούς σταθμούς βάσης μικρής ισχύος επιλέγαμε να έχουμε έναν ή περισσότερους σταθμούς μεγαλύτερης ισχύος εκτός αστικού ιστού, δε θα μπορούσε να εξασφαλιστεί η παροχή κάλυψης σήματος, αλλά ούτε και η δυνατότητα επικοινωνίας για όλους, ακόμη κι αν στο κινητό μας έχουμε ένδειξη πολύ καλού σήματος.

Όταν λειτουργεί ένας νέος σταθμός κινητής τηλεφωνίας δημιουργείται μια νέα περιοχή κάλυψης
που προκύπτει από τη μείωση (υποδιαίρεση) των περιοχών που κάλυπταν οι άλλοι προϋπάρχοντες σταθμοί. Η μείωση αυτή επιτυγχάνεται μειώνοντας την ισχύ εκπομπής τους. Έτσι, όταν λειτουργεί ένας νέος σταθμός βάσης κινητής τηλεφωνίας, τα συνολικά επίπεδα ακτινοβολίας στην ευρύτερη περιοχή μειώνονται. Πιο σημαντικό είναι όμως το ότι με την λειτουργία νέων σταθμών βάσης, καθίσταται ευκολότερη η σύνδεση του κινητού τηλεφώνου με το δίκτυο κινητής τηλεφωνίας με αποτέλεσμα η ατομική έκθεση των χρηστών από τα κινητά τηλέφωνα να μειώνεται. Κι αυτό γιατί όσο καλύτερη είναι η ραδιοεπικοινωνία τόσο μικρότερη είναι και η ισχύς εκπομπής του κινητού τηλεφώνου. Από την άλλη πλευρά, όταν σε κάθε σταθμό προστίθενται νέες κεραίες ή υπηρεσίες που εκπέμπουν σε περισσότερες συχνότητες, η ακτινοβολία από τους σταθμούς βάσης μπορεί να αυξηθεί.

Ο Γιάννης Δημητρακόπουλος,Φυσικός-Master in Medical Physics μιλάει στην κάμερα του artandpress.gr για τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας.

Οι σταθμοί βάσης χρειάζονται οπωσδήποτε κεραίες εκπομπής και λήψης για την επικοινωνία με τα κινητά τηλέφωνα. Οι κεραίες αυτές έχουν συνήθως μακρόστενο σχήμα, μήκος 1-2 μέτρα, πλάτος 10-20 εκατοστά, πάχος μερικά εκατοστά και τοποθετούνται κατακόρυφα. Επίσης, υπάρχουν και κεραίες κινητής τηλεφωνίας που μοιάζουν με ραβδιά διαμέτρου λίγων εκατοστών και μήκους 1-2 μέτρα. Επιπλέον, οι σταθμοί βάσης έχουν συνήθως και μία μικροκυματική κεραία που χρησιμοποιείται για την ασύρματη σύνδεση του σταθμού με άλλους σταθμούς για την λήψη και την προώθηση των τηλεφωνικών κλήσεων. Οι κεραίες αυτές μοιάζουν με κυλινδρικά τύμπανα, κάθετα τοποθετημένα, διαμέτρου συνήθως 30 ή 60 εκατοστών.

Οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας δεν εκπέμπουν σφαιρικά γύρω τους με τον ίδιο τρόπο, αλλά ακτινοβολούν σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις για να επικοινωνούν με τα κινητά τηλέφωνα που βρίσκονται στην περιοχή που έχει σχεδιαστεί να καλύπτει ο σταθμός βάσης. Είναι, δηλαδή, κατευθυντικές και στο οριζόντιο και στο κατακόρυφο επίπεδο. Οι κεραίες αυτές ακτινοβολούν περισσότερο προς τα εκεί όπου κατευθύνεται η κύρια δέσμη τους και πολύ λιγότερο στις υπόλοιπες κατευθύνσεις.

Στους σταθμούς βάσης υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που καθορίζουν τα επίπεδα της ακτινοβολίας στις θέσεις που μπορεί να βρεθεί κάποιος άνθρωπος.

• Η ισχύς εκπομπής: η συνολική ισχύς που εκπέμπεται από τα κεραιοσυστήματα. Όσο μεγαλύτερη είναι η ισχύς εκπομπής τόσο μεγαλύτερη είναι και η ακτινοβολία που προσπίπτει στις θέσεις που βρίσκονται οι άνθρωποι. Τυπικές τιμές ισχύος στους σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας είναι από 10W έως 40W στις αραιοκατοικημένες αγροτικές περιοχές και κάτω από 10W στις πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές.

• Το διάγραμμα ακτινοβολίας της κεραίας: ανάλογα με την κατασκευή τους, οι κεραίες συνήθως δεν εκπέμπουν την ακτινοβολία ομοιόμορφα (σφαιρικά) στο περιβάλλον τους, αλλά υπάρχουν κατευθύνσεις στις οποίες εκπέμπουν πολύ περισσότερο από άλλες. Η διαφορά στην ένταση της ακτινοβολίας μεταξύ δύο κατευθύνσεων μπορεί να είναι μεγαλύτερη από 100 φορές. Οι κατασκευαστές των κεραιών παρέχουν διαγράμματα που δείχνουν πως μεταβάλλεται η ισχύς της ακτινοβολίας στο περιβάλλον των κεραιών συναρτήσει της κατεύθυνσης.

• Η απόσταση από την κεραία: η ακτινοβολούμενη ισχύς από μια κεραία προς μία κατεύθυνση δεν είναι σταθερή, αλλά μειώνεται πολύ γρήγορα με την απόσταση (με το αντίστροφο τετράγωνο της απόστασης δηλαδή σε διπλάσια απόσταση προσπίπτει το ένα τέταρτο της ακτινοβολίας και σε δεκαπλάσια απόσταση το ένα εκατοστό).

• Τα παρεμβαλλόμενα φυσικά ή τεχνητά εμπόδια: η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία εξασθενεί πάρα πολύ στα σημεία που βρίσκονται πίσω από τοίχους ή κάτω από οροφές κτιρίων.

Για ποιο λόγο υπάρχουν τόσοι πολλοί σταθμοί βάσης κινητής τηλεφωνίας;

Το κινητό μας τηλέφωνο για να λειτουργήσει είναι απαραίτητο να συνδεθεί με έναν σταθμό βάσης κινητής τηλεφωνίας. Κάθε σταθμός βάσης που λειτουργεί σε αστική περιοχή είναι μικρής ισχύος και εξυπηρετεί μια συγκεκριμένη περιοχή και έναν συγκεκριμένο αριθμό κινητών τηλεφώνων. Ένα πυκνό δίκτυο σταθμών βάσης κινητής τηλεφωνίας καθιστά πιο εύκολη την επικοινωνία μέσω κινητών τηλεφώνων και μειώνει την ατομική έκθεση των χρηστών σε ακτινοβολία από τα κινητά τηλέφωνα. Εάν αντί για πολλούς σταθμούς βάσης μικρής ισχύος επιλέγαμε να έχουμε έναν ή περισσότερους σταθμούς μεγαλύτερης ισχύος εκτός αστικού ιστού, δε θα μπορούσε να εξασφαλιστεί η παροχή κάλυψης σήματος, αλλά ούτε και η δυνατότητα επικοινωνίας για όλους, ακόμη κι αν στο κινητό μας έχουμε ένδειξη πολύ καλού σήματος.

Τι αλλάζει ως προς τα επίπεδα ακτινοβολίας σε μια περιοχή όταν τίθεται σε λειτουργία ένας νέος σταθμός βάσης κινητής τηλεφωνίας;

Όταν λειτουργεί ένας νέος σταθμός κινητής τηλεφωνίας δημιουργείται μια νέα περιοχή κάλυψης που προκύπτει από τη μείωση (υποδιαίρεση) των περιοχών που κάλυπταν οι άλλοι προϋπάρχοντες σταθμοί. Η μείωση αυτή επιτυγχάνεται μειώνοντας την ισχύ εκπομπής τους. Έτσι, όταν λειτουργεί ένας νέος σταθμός βάσης κινητής τηλεφωνίας, τα συνολικά επίπεδα ακτινοβολίας στην ευρύτερη περιοχή μειώνονται. Πιο σημαντικό είναι όμως το ότι με την λειτουργία νέων σταθμών βάσης, καθίσταται ευκολότερη η σύνδεση του κινητού τηλεφώνου με το δίκτυο κινητής τηλεφωνίας με αποτέλεσμα η ατομική έκθεση των χρηστών από τα κινητά τηλέφωνα να μειώνεται. Κι αυτό γιατί όσο καλύτερη είναι η ραδιοεπικοινωνία τόσο μικρότερη είναι και η ισχύς εκπομπής του κινητού τηλεφώνου. Από την άλλη πλευρά, όταν σε κάθε σταθμό προστίθενται νέες κεραίες ή υπηρεσίες που εκπέμπουν σε περισσότερες συχνότητες, η ακτινοβολία από τους σταθμούς βάσης μπορεί να αυξηθεί.

Από τη μελέτη των επιστημονικών δεδομένων  προκύπτει ότι η επιστημονική γνώση για τους κινδύνους που συνεπάγεται η πρόσκαιρη ή η μακροχρόνια έκθεση στη μη ιοντίζουσα ακτινοβολία, όπως είναι αυτή που εκπέμπεται από τους σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας (υψίσυχνη ηλεκτρονική ακτινοβολία – «Non-Ionizing Radiation» [NIR]), είναι ακόμα ελλιπής. Ειδικότερα, παρατηρείται επιστημονική αβεβαιότητα ως προς το εύρος και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κινδύνων από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, καθώς και ως προς την ανεκτή ποσότητα έκθεσης και τις αναγκαίες αποστάσεις από τις πηγές ακτινοβολίας.

Η έκθεσή μας σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι καθημερινή. Παντού γύρω μας υπάρχουν φυσικές ή τεχνητές πηγές εκπομπής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας: τα κινητά τηλέφωνα και οι σταθμοί βάσης κινητής τηλεφωνίας είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα τεχνολογίας που στηρίζει τη λειτουργία της στα ραδιοκύματα. Στο εξωτερικό περιβάλλον, στο σπίτι και στον χώρο εργασίας υπάρχουν ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία που παράγονται, για παράδειγμα, από το πλήθος των ηλεκτρικών συσκευών που χρησιμοποιούμε.

Η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) είναι η εθνική ρυθμιστική αρχή, αρμόδια για τον έλεγχο, τη ρύθμιση και την εποπτεία του τομέα πυρηνικής ενέργειας, πυρηνικής τεχνολογίας, ραδιολογικής, πυρηνικής ασφάλειας και ακτινοπροστασίας. Αποστολή της ΕΕΑΕ είναι η προστασία του πληθυσμού, των εργαζομένων και του περιβάλλοντος από τις ιοντίζουσες και τις τεχνητά παραγόμενες μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Οποιαδήποτε δραστηριότητα ή εγκατάσταση συνδέεται με εκπομπή, παραγωγή ή χρήση ακτινοβολίας υπόκειται στο ρυθμιστικό έλεγχο της ΕΕΑΕ.

Στη χώρα μας έχουν θεσμοθετηθεί όρια αναφορικά με τις εκπομπές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Για το θέμα αυτό:

• εκδόθηκε το 2000 Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) με την οποία εισάγονται στην Ελληνική νομοθεσία τα όρια της ΕΕ για την έκθεση του κοινού σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και ορίζονται μηχανισμοί ελέγχου για τα επίπεδα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που εκπέμπεται από τους σταθμούς κεραιών όλων των ειδών.

• καθορίστηκαν στους Νόμους 3431/2006 και 4070/2012 τα όρια για την έκθεση του κοινού σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπουν οι σταθμοί κεραιών. Ως όρια ασφαλούς έκθεσης του κοινού στην Ελλάδα θεωρούνται το 70% των τιμών των πινάκων που δίνονται στην προαναφερθείσα ΚΥΑ για τη ζώνη συχνοτήτων στην οποία λειτουργούν οι εκάστοτε εγκατεστημένες διατάξεις κεραιών, εισάγοντας έτσι ένα πρόσθετο συντελεστή ασφαλείας. Ειδικά σε περίπτωση εγκατάστασης κεραίας σε απόσταση μέχρι 300 μέτρα από την περίμετρο κτιριακών εγκαταστάσεων βρεφονηπιακών σταθμών, σχολείων, γηροκομείων και νοσοκομείων, προβλέπεται περαιτέρω μείωση των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού, καθώς αυτά απαγορεύεται να υπερβαίνουν το 60% των τιμών των πινάκων που καθορίζονται στην προαναφερθείσα ΚΥΑ. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ που έχουν θεσπίσει αυστηρότερα όρια από τα οριζόμενα στη σχετική Σύσταση του Συμβουλίου της ΕΕ.

Αναλυτικά η νομοθεσία περί ορίων έκθεσης:

• Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Περί του περιορισμού της έκθεσης του κοινού σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία (0Ηz – 300GHz)», L 199 (1999/519/EC), 30-7-1999.

• Κοινή Απόφαση υπ’ αριθ. 53571/3839 των Υπουργών Ανάπτυξης, ΠΕ. ΧΩ.Δ.Ε., Υγείας και Πρόνοιας, Μεταφορών και Επικοινωνιών (ΦΕΚ 1105/Β/6.9.2000), άρθρα 3-4, με θέμα «Μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία κεραιών εγκατεστημένων στη ξηρά».

• Νόμος 4070 (ΦΕΚ 82/Α/10.4.2012), με θέμα «Ρυθμίσεις Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών, Μεταφορών, Δημοσίων Έργων και άλλες διατάξεις» (άρθρο 30).

Πού γίνονται οι μετρήσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας;

Οι μετρήσεις γίνονται στο περιβάλλον του εκάστοτε σταθμού βάσης, στα σημεία όπου αναμένονται οι μέγιστες τιμές της έντασης της προσπίπτουσας ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Τέτοια σημεία είναι αυτά που βρίσκονται σε υπερυψωμένες θέσεις κοντά στο σταθμό βάσης και στην κατεύθυνση που ακτινοβολούν οι κεραίες του σταθμού. Για παράδειγμα στο περιβάλλον των σταθμών που βρίσκονται εντός κατοικημένων περιοχών πραγματοποιούνται συνήθως μετρήσεις στις ταράτσες των υψηλότερων γειτονικών κτιρίων, λαμβάνοντας υπόψη και τις κατευθύνσεις που ακτινοβολούν οι κεραίες των σταθμών. Το προσωπικό που διενεργεί τις μετρήσεις είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο και έχει την απαιτούμενη εμπειρία, ώστε να αναγνωρίζει και να επιλέγει για την πραγματοποίηση μετρήσεων τα πιο επιβαρυμένα από άποψη ακτινοβολίας σημεία στο περιβάλλον ενός σταθμού. Σε κάθε περίπτωση μέτρησης υπολογίζεται η συνολική έκθεση του κοινού στα υψίσυχνα ηλεκτρομαγνητικά πεδία που προέρχονται όχι μόνο από τις άμεσα γειτονικές κεραίες, αλλά και άλλες πιο μακρινές ή μη ορατές (π.χ. κεραίες ραδιοφωνίας/τηλεόρασης τοποθετημένες σε βουνά).

Πού μπορεί να βρει κανείς τα αποτελέσματα των μετρήσεων για την κεραία της γειτονιάς του;

Στον διαδικτυακό τόπο της ΕΕΑΕ  (www.eeae.gr ) προβάλλονται τα αποτελέσματα χιλιάδων ελέγχων και επί τόπου μετρήσεων υψίσυχνης ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που έχουν πραγματοποιηθεί  από την 01/07/2008 μέχρι σήμερα, από συνεργεία της ΕΕΑΕ ή από άλλα εξουσιοδοτημένα από την ΕΕΑΕ συνεργεία. Οι μετρήσεις αυτές έχουν πραγματοποιηθεί στο περιβάλλον περισσότερων από 5.800 σταθμών κεραιών. Σε αρκετούς από αυτούς τους σταθμούς έχουν πραγματοποιηθεί μετρήσεις περισσότερες από μία φορές (δηλαδή σε διαφορετικές ημερομηνίες), τα αποτελέσματα των οποίων παρουσιάζονται ξεχωριστά με την επιλογή εμφάνισης των διαφορετικών ημερομηνιών μέτρησης. Στην ίδια διεύθυνση είναι επίσης διαθέσιμα:

• στοιχεία μετρήσεων για κάθε έτος,

• περιοδικά συγκεντρωτικά στοιχεία για τις διαπιστωθείσες υπερβάσεις των ορίων έκθεσης του κοινού,

• άλλα στοιχεία που αφορούν τη διενέργεια και τα αποτελέσματα των μετρήσεων.

http://eeae.gr/%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%B9%CE%B5%CF%82-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CF%81%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CE%BA%CF%84%CF%81%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CF%80%CE%B5%CE%B4%CE%AF%CF%89%CE%BD/stationinfo/6304/11.11.2015

https://eeae.gr/files/%CE%B5%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7/%CE%BA%CE%B9%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%AE-%CF%84%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1.pdf